Galeria Przeszłości Gminy Nielisz

Wystąpienie na sympozjum muzealnym
"Wieś lubelska w fotografiach końca XIX - 1 połowy XX wieku"
Zamość, 8 września 2017

Przeszłość zachowana w pamięci staje się częścią teraźniejszości . Kotarbiński

Galeria Przeszłości Gminy Nielisz

https://goo.gl/photos/8v4rdJfvhH3dKUDNA

https://goo.gl/photos/FKDrf27G7dGK9hwh6

            Galeria Przeszłości Gminy Nielisz jest internetowym albumem starych fotografii użyczanych do zdigitalizowania od mieszkańców gminy Nielisz obecnych, byłych a także tych, których związek z miejscowościami gminy jest historyczny i rodzinny.

Galeria Przeszłości, pomysł jej założenia i prowadzenie  należy do Biblioteki Publicznej Gminy Nielisz, personalnie zajmuje się tym Krzysztof Szykuła.

Biblioteka nie przechowuje oryginałów zdjęć, po zeskanowaniu, opisaniu przy pomocy ich właścicieli, zdjęcia są zwracane.

Galeria istnieje od marca 2010 roku, od kiedy otrzymała do publikacji pierwszych 15 zdjęć. Przyjmujemy zdjęcia odnoszące się w jakikolwiek sposób do terenu gminy Nielisz w obecnych granicach administracyjnych i w granicach historycznych powojennej Polski. Granice gminy nie są jedynym wyznacznikiem publikowanych zdjęć, często przedstawieni na nich mieszkańcy fotografowani byli w różnych miejscach na Ziemi.  Przyjęto cezurę wiekową publikowanych zdjęć – zdjęcie musi być wykonane 30 lat od daty jego publikacji.

Wykorzystując zgromadzone fotografie, prowadzimy

- blog  http://galpr.blogspot.com/

- fanpage na portalu facebook.com  http://www.facebook.com/gpgnielisz

- oprócz tego pomagamy w kontaktowaniu się z właścicielami zdjęć osobom szukających przodków, śladów przeszłości rodzin,

- fotografie zamieszczone w naszej Galerii trafiają też do publikacji książkowych, m.in. zostały użyte w książkach:

Elżbieta Piskorz-Branekova: Strój zamojski. Wrocław, 2013 - zamieszczono tam 3 zdjęcia pochodzące ze zbiorów prywatnych Ireny Kępińskiej.

Piotr Szczurek: Złota księga czynów społecznych na XX-lecie Polski Rzeczypospolitej Ludowej 1944 - 1964 gmin Radecznica, Sułów i Nielisz. Zamość, 2015

Od grudnia 2016 roku nasze stare fotografie regularnie trafiają na łamy lokalnego Biuletynu Informacyjnego Gminy Nielisz.

Obecnie udostępnionych jest  502 fotografii pochodzących z kolekcji domowych pozyskanych od 25 osób.

Zdjęcia w naszej Galerii  opatrzone są elementami pomocniczymi:

- numer kolejny, uszeregowanie według daty dodania, natomiast na facebook.com istnieją albumy tematyczne,

- opis , co i kogo przedstawiają, nie wszystkie wiadomości o obiektach przedstawionych na zdjęciach pozostawiły ślad w ludzkiej pamięci, która bywa zawodna i informacje nie zawsze są dokładne, opisy często trzeba weryfikować, np. zdjęcie 41 Kapela i chór Leonarda Kępińskiego. Ksiądz Wojciech Telatycki. Ok. 1910 r. Identyczne zdjęcie znajduje się w cyfrowych zbiorach fotografii w Archiwum w Zamościu z następującym opisem: "Kapela parafialna w Nieliszu, przed 1915 r. Czynna była w latach 1892-1915. W środku prawdopodobnie dyrygent Leon Smutniak i ks. Adam Szczerbiński"

- imię i nazwisko osoby użyczającej lub nazwa instytucji, nie wszyscy jednak wyrażają zgodę  na udostępnienie swoich personaliów. Osoby, które przesłały zdjęcie przez internet, często znamy tylko z imienia, pseudonimu.

Galeria Przeszłości Gminy Nielisz nie jest jedynym działaniem na rzecz zachowania pamięci o przeszłości. Obok naszej Galerii istnieją:

- albumy  internetowe http://photos.google.com/u/1/albums,

- blog                               http://zamszany.blogspot.com/

Zdjęcia tam publikowane dotyczą miejscowości w gminie Nielisz – Zamszany. Album zawiera 75 fotografii, został stworzony przez nieżyjącą  już Annę Kłonicę, która z Zamszanami związana była od dzieciństwa do dziesiątego roku życia a później sentymentalnie, cicha, na peryferiach gminy, nawet trochę zapomniana ale nie pozbawiona uroku i klimatyczna wieś Zamszany, miłość do wsi swego dzieciństwa tkwiła do końca życia w jej sercu. Zdjęcia z tego albumu zostały ujęte w ankiecie  z sygnaturą „Z”.

- prywatne izby pamięci gromadzące eksponaty głównie z działu etnografii ale nie tylko, ogólnie zabytki kultury materialnej i pamiątki życia i pracy w dawnej wsi. Są to izby pamięci:

·       Pana Ryszarda Błaszczaka w Ruskich Piaskach – pasjonat ten zebrał tysiące eksponatów i zbiera nadal oraz pracuje ciągle nad zabezpieczeniem zbiorów i nad poprawą lepszych warunków dla swojej ekspozycji. Chętnie prezentuje  młodzieży historię pracy i życia ludzi na wsi, wyjaśnia do czego służyły przedmioty i jak działały, przypomina zapomniane zawody rzemieślnicze.
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.634286963405506.1073741871.260591674108372&type=3

·       Pani  Alicji Mazur z Nielisza – we własnym domu, w pomieszczeniu dawniej przeznaczonym na garaż zgromadziła przedmioty  kultury materialnej dawnej wsi.

Historia lokalna to ważny element budowania tożsamości „małych ojczyzn” i ich popularyzacji. Galeria Przeszłości, inicjatywa  poświęcona historii lokalnej trafiła do bazy takich inicjatyw „Historia lokalna podlega ochronie” na portalu histmag.org .

Przy okazji pozyskiwania, zdjęcia odsłaniają całkiem inne tematy, jak np. przyczynki do dziejów:  Włościańskiej Orkiestry Karola Namysłowskiego, kolei wąskotorowych, atelier fotograficznych, uroczystości religijnych itp. Zainteresowanych odsyłam po więcej informacji na wspomniany blog http://galpr.blogspot.com i fanpage http://facebook.com/gpnielisz .

Galerię Przeszłości promują dwa podcasty: „Galeria Przeszłości Gminy Nielisz” i „Razem nie będzie nas” (youtube.com), stworzone również dla okazji podziękowania współpracownikom – właścicielom zdjęć, które publikujemy w Galerii. Zabieganie o taką współpracę – użyczanie zdjęć, nie jest rzeczą łatwą, nie wszyscy chętnie dzielą się zbiorami ze światem.

Wypada na koniec wspomnieć jeszcze o fotografiach sygnowanych przez zakłady fotograficzne z naszego regionu. Na zdjęciach spotykamy stemple i nadruki na kartonikach, takich zakładów, jak:

o   J.S. Strzyżowski, Zamość

o   Fotografja J. Brodowskiego w Biłgoraju

o   A. Stepanoff, Lublin, Krakowskie Przedmieście 172

o   Foto – Tęcza W. Ksykiewicz i S-ka, Zamość

o   Foto – film L. Gieroś, Zamość

o   Jan Kurzępa FOTO, Zamość, ul. Chmielna 10

o   W czerwcu tego roku do Galerii wpłynęło 144 zdjęć , w tym większość wykonana przez Tomasza Mazura (1900 – 1976)  – fotografa z Nielisza, sam fotograf na zdjęciu nr 398.

Krzysztof Szykuła
Biblioteka Publiczna Gminy Nielisz